ზარზმა/ჭულევი - მოგზაურობა მესხეთში

ზაფხულის უდიდეს ნაწილს მესხეთში ვატარებ, ამიტომ ვცდილობ დასვენება მოსაწყენი და ერთფეროვანი არ იყოს. მესხეთი კი ბევრ შესაძლებლობას იძლევა, რომ ზაფხული (და არა მარტო ზაფხული) საინტერესოდ და განსაკუთრებულად გაატარო. მესხეთში უამრავი ადგილია სანახავი, მაგრამ, რა თქმა უნდა, ყველაფრის ნახვას ერთ დღეში ვერ მოასწრებ, ამიტომ ამ უქმეებზე გადავწყვიტე წავსულიყავი სადმე ახლოს, ისეთ ადგილას, რომ ერთ გზაზე რამდენიმე რამე მენახა. სწორედ ასეთი ადგილებია ზარზმა და ჭულევი. ეს მარშრუტი ძალიან მოსახერხებელია ერთდღიანი ექსკურსიებისთვის, მაგრამ, რა თქმა უნდა, მოსახერხებელთან ერთად ბევრი დადებითი მხარე აქვს ამ ადგილების ნახვას.

პირველი გაჩერების პუნქტი ზარზმა იყო. ზარზმა სოფელია მესხეთში, ადიგენის მუნიციპალიტეტში. მისი მთავარი ღირსშესანიშნაობა კი ზარზმის მონასტერია, რომელიც ქართული ხუროთმოძღვრების ერთ-ერთი უმნიშვნელოვანესი ძეგლია. ეკლესია VII-IX სს-ში ააგეს, თუმცა იმდროინდელი ტაძარი არ არის მოღწეული ჩვენამდე. ამჟამინდელი ეკლესია კი XIV საუკუნისაა. მნიშვნელოვანია კედლის მხატვრობა, ეკლესიის შენობის კედლებზე შემონახულია მეთექვსმეტე საუკუნის ისტორიული პირების პორტრეტებიც. ეკლესიის სამრეკლო კი ერთ-ერთი უდიდესია საქართველოში. ერთი საინტერესო დეტალი  არის ე.წ საძვალე, სადაც ზარზმაში მოღვაწე სასულიერო პირების ნაწილების გარდა დასვენებულია უხრწნელი გვამიც. სხეული 1940 წელს სოფელ წნისთან დანგრეული ეკლესიის კლდისპირა კედლების აღების დროს აღმოაჩინეს, მას არაერთი გამოკვლევა ჩაუტარდა, მამაკაცი დაახლოებით 40-45 წლის ასაკში გარდაცვლილა, მისი ტანისამოსი კი 990 წლით თარიღდება. სხეული სავარაუდოდ სასულიერო პირს ეკუთვნოდა, რადგან ეკლესიის ახლოს იყო დამარხული.  გამოკვლევებით დადგინდა, რომ მას მრავალი დაავადება ჰქონდა, თუმცა მისი სხეული გაუხრწნელ მდგომარეობაშია დღემდე.

ცალკე აღსანიშნავია ეკლესიის ეზო, რომელიც ყავილებით, ბუჩქებით და პატარ-პატარა დეტალებით არის გალამაზებული. ეკლესიის უკან კი პატარა დასასვენებელი ადგილია საიდანაც შეგიძლიათ ხედებით დატკბეთ.

შემდეგი გაჩერება ჭულევია. ზარზმიდან 8 კილომეტრის მანძილზე. მაგრამ უშუალოდ ჭულევის მონასტრამდე კიდევ ერთი საინტერესო ადგილია - ოქროს ციხე. ოქროს ციხე ერთ-ერთი ყველაზე დიდი ციხეა საქართველოში, ის ჯაყელების უმთავრესი სიმაგრე იყო. აშენების ზუსტი თარიღი უცნობია. ციხემ დიდი როლი ითამაშა მესხთა თავდაცვაში XV-XVI საუკუნეებში თურქების შემოსევის დროს. აქედან ქართველებისთვის ადვილი იყო დიდი ტერიტორიების კონტროლი და ციხის სიმტკიცის და მდებარეობის გამო ალყებსაც უძლებდნენ.

 რაც შეეხება უშუალოდ ჭულევს. ჭულევი სიტყვიდან ,,ჭური“ მომდინარეობს, რომელიც ძველ ქართულში ჩავარდნილ ადგილს ნიშნავს. დღეს მას 3 ვარიაცული სახელი აქვს: ჭულე, ჭულევი და ჭულები. ამჟამინდელი ჭულევის მონასტერი XIV საუკუნეში აიგო. XVI-XIX საუკუნეებში იძარცვებოდა მაჰმადიანების მიერ. ღვთისმსახურება მხოლოდ 1999 წლიდან აღდგა. ეკლესია სოფლიდან საკმაოდ მოშორებით გამნარტოებით დგას ტყეში. იქიდან კი ულამაზესი ხედები იშლება, მაგრამ უფრო საინტერესო კიდევ წინ არის.

ეკლესიიდან ფეხით 5-10 წუთის სავალზე ჩანჩქერი ჩამოედინება. ჩანჩქერამდე ტყის გავლით ადიხარ, რაც ცალკე სიამოვნებაა, თვითონ ჩანჩქერი კი მშვენიერია. სამწუხაროდ ისეთი ადგილი არ არის, რომ ცურვა იყოს შესაძლებელი, ვერც პიკნიკს მოაწყობთ, რადგან მოსწორებული ადგილი ირგვლივ არ არის, მარამ დამიჯერეთ უბრალოდ ნახვადაც ღირს.

დასასვენებელი და საპიკნიკე ადგილი კი ეკლესიამდეც არის ტყეში. მართალია, ქართველების მოლხენის კვალი ამჩნევია ტყეს, მაგრამ არის ადგილები, სადაც სისუფთავეში და სიმწვანეში შეძლებთ დასვენებას.

ასეთი პატარა ექსკურსიები არა მარტო განტვირთვის საშუალებაა, არამედ ცოდნის გაფართოების შესაძლებლობასაც იძლევა. ამიტომაც იმოგზაურეთ, ილაშქრეთ, მოაწყვეთ ექსკურსიები ასეთ საინტრესო ადგილებში და გაიცანით თქვენი ქვეყანა უფრო ახლოს.