ფაიფურის უდაბნო

ქათქათა თეთრი დიუნები ერთი შეხედვით მარადიულ თოვლს მოგვაგონებს, სინამდვილეში კი  თაბაშირის ერთ-ერთი ნაირსახეობის უწვრილესი კრისტალებისგან შედგება, რომელსაც სელენიტი ეწოდება. როგორც წესი, ასეთი კრისტალები წყალში ისხნება, მაგრამ უდაბნოში  წყლის დეფიციტია, შესაბამისად, მთელი ის თაბაშირი, რომელიც წვიმების შედეგად მიმდებარე მთებიდან ირეცხება, დაბლობზე ჩამოდის და თეთრქვიშიან უდაბნოს ქმნის.  ჩვეულებრივი ქვიშისგან განსხვავებით, სელენიტი მზის სხივს შთანთქმის მაგიერ ირეკლავს, ამიტომ არ ცხელდება და აქ ფეხშიშველი სიარული წელიწადის ყველაზე ცხელ დღეებშიც კი თავისუფლად შეიძლება. თავის წარმოშობას ეს უდაბნო ზღვას უნდა უმადლოდეს, რომელიც აქ ასი მილიონი წლის წინ მდებარეობდა. ზღვა დროთა განმავლობაში ნელ-ნელა დაშრა და წყალში გახსნილი სელენიტი გამოილექა. იმ ადგილას, სადაც წყლის ზედაპირი იყო, სელენიტის სქელი ფენა გაჩნდა. შემდეგ, ტექტონიკური ძვრების შედეგად სან-ანდრეასის და საკრამენტოს მთები წამოიმართა ზედაპირზე, რომლებმაც საშუალება არ მიცეს თეთრ ქვიშას, ქარების შედეგად გაფანტულიყო. გარდა ამისა, ეს მთები უდაბნოს თეთრი ქვიშის მუდმივად განახლებად რესურსს წარმოადგენს.

 

 

აქ არსებული დიუნების სიმაღლე ზოგჯერ 18 მეტრამდე აღწევს. დიუნების საშუალო სიგრძე 40 კმ-ა, ხოლო საშუალო სიმაღლე 8 მეტრია. აქაური ქვიშები არასტაბილურია და მუდმივად მოძრაობაში იმყოფებიან ჩრდილო-დასავლეთის მიმართულებით. მოძრავი ქვიშები ძალიან ართულებს მცენარეული საფარის წარმოქმნას - მოძრავ ნიადაგზე ფესვის მოკიდება რთულია. ამიტომ, მიუხედავად წელიწადში 200 მმ-მდე ნალექისა, მცენარეულობა ღარიბია. რაც შეეხება ფაუნას - მისი მცირერიცხოვანი წარმომადგენლები უდაბნოს საზღვრებს ანიჭებენ უპირატესობას. ცენტრალურ ნაწილში ალაგ-ალაგ შეხვდებით ხვლიკებს, მღრღნელებს.

 

თეთრიქ ვიშის უდაბნოსთან ბევრი ლეგენდაა დაკავშირებული. მოსახლეობა იძახის, რომ ბოლო 50 წლის მანძილზე აქ ხშირად ხედავენ ამოუცნობ მფრინავ ობიექტებს. სხვა მოსაზრების მიხედვით, მექსიკის ჩრდილოეთ და სამხრეთ-დასავლეთ ნაწილში მცხოვრები ინდიელები ხშირად მოდიოდნენ ამ ფანტასტიურ ადგილას  წინაპრების სულებთან საბაასოდ. ეს ამბები უდაბნოს კიდევ უფრო პოპულარულს ხდის ტურისტებისთვის. ერთი შეხედვით უსიცოცხლო უდაბნოში დაგებულია საავტომობილო გზები და გაყვანილია საცალფეხო ბილიკები.

 

მეოცე საუკუნეში ამ ფანტასტიურ პეიზაჟებს სამხედრო იარაღის გამოსაცდელად იყენებდნენ. 1945 წელს სპეციალურ პოლიგონზე ატომური ბომბიც კი ააფეთქეს. დღეს კი უდაბნო ოჯახური დასვენების, პიკნიკების და ექსკურსიების ადგილია. აქვე ქირავდება ქვიშის დიუნებზე სასრიალო ციგები. ზოგჯერ კი საჰაერო ბურთების შოუც იმართება.

 

ბუნების ამ ძეგლის მონახულება შესაძლებელია ყოველდღე, დილის 8 საათიდან საღამოს 8 საათამდე. წელიწადის დროის მიხედვით საათები მცირედ ვარირებს.