ზღაპრული გუდამაყარის ხევი

    მთა სალაღო, იგივე ლაღის მთა. 2500 მეტრის სიმაღლის ეს მთა ყველას გვაქვს შემჩნეული ვინც ერთხელ მაინც ვყოფილვართ ანანურში ან ყაზგბეგისკენ მიმავალ გზაზე... შემოდგომისას სულ ვამჩნევდი დათოვლილ მთებს ჟინვალის თავზე მაგრამ მხოლოდ ბოლო წელია დავინტერესდი რა სიმაღლისანი იყვნენ, რა სახელისანი ანდაც საიდან ქონდათ ასასვლელი... ასვლა ბევრი მხრიდან შეიძლება, თუმცა ჩვენი დოლის ხევი ავარჩიეთ. სოფელ დოლისქედისკენ გადავუხვიეთ და ასე, სოფელ ვაშლობიდან უკვე დავიწყეთ მის ერთ-ერთ ფერზე ასვლა...   აქავრობას უკვე კარგად ვცნობდით, რამდენიმე კვირის წინ, მის გვერდით მდებარე მთაზე, მთა "მაღალზე ვიყავით" ასულები.    ფერდი, რომლითაც ასვლა გვსურდა სწორედ მთა მაღალიდან ავარჩიეთ. ეს იყო გრძელი, მუდმივ სიმაღლის მკრეფელი ფერდი, რომელიც სოფელ ვაშლობისთავზე იწყებოდა და სალაღოს მთის წვერზე სრულდებოდა... ერთდღიან გასვლად მოვაწყეთ, პატარა ჩანთები გვქონდა ჩირებით და შოკოლადით გატენილი. ის საკვები რაც ენერგიისთვის გჭირდება და წყალი. მსუბუქად ვმოძრაობდით... შესაბამისად ს ...

თუშეთი საქართველოს ულამაზესი კუთხეა. იქ, ზამთარში  თოვლი  5–6 თვის განავლობაში არ დნება. ხოლო ზაფხულში ტემპერატურა  14-15 გრადუსია. თუშეთის ჰავა კონტინენტურია.  სეტყვა იშვიათი მოვლენაა,  ხორხოშელა კი   უფრო ხშირადაა. თუშეთის ფლორა  მრავალფეროვანია, მდიდარია ენდემური და უძველესი სახეობებით. თუშეთის ტყეების საერთო ფართობი შეადგენს 32000 ჰა-ს. ძირითადად გავრცელებულია  ფიჭვნარი და არყნარი. თუშეთის ტყეებში და მათ გარეთაც მრავლადაა კენკროვანი და ტყის ხილის მცენარეულობა. თუშეთის ტყეები სხვა ნიშნითაცაა უნიკალური– იქ არის ტყის ისეთი ტიპები, რომლებიც სხვაგან თითქმის არ აღნიშნულა: არყნარ-ფიჭვნარი სუბალპური ბალახეულით, არყნარ-ცაცხვნარი ბუჩქნარებით, ფიჭვნარი დეკათი და სხვა.  ფიჭვი ზღვის დონიდან 2650 მეტრამდე გვხვდება, რაც კავკასიისათვის უნიკალური შემთხვევაა. თუშეთის აზიდულ მთებში ბინადრობს  ჯიქი, რომელიც მთელ კავკასიაში ერთეული ინდივიდების სახით არის შემორჩენილი  და  წითელ წიგნშია შეტანილი. თუშეთში ტბები ძალიან ცოტაა და ზომითაც პატარებია. მათგან აღსანიშნავია ორეთის (უძირო) ტბა, რომელიც ტურ ...

ისე, მგონი ყველას გვინდა ცხელ ზაფხულს გავექცეთ. ზოგი მთაში გავრბივართ და ზოგიც ზღვაზე... გააჩნია, ვის როგორ გვცხელა.. მე ყელიწადზე გავიქეცი და ერთი წამითაც არ მინანია... გინახავთ ოდესმე ადგილები სადაც ჰობიტები ცხოვრობენ? მარსზე ყოფილხართ ოდესმე? 3000 მეტრზე თბილ ტბაში გიბანავიათ? მე ეს ყველაფერი ერთ გასვლაში ვნახე... არ გამმართლებია, გზა ვიცი... მიგასწავლით... ყელიწადის ტბა მცხეთა-მთიანეთში მდებარეობს. თავზე შერხოტას ვულკანური მთა წამოდგომია. ზოგადად ამ მასივში უამრავი ტბაა,  ათეულობით, თუმცა სამწუხაროდ უმეტესი მათგანი ოკუპირებულია ამჟამად... ტბები ზღვის დონიდან დაახლოები 3000 მეტრზე მდებარეობს.  ძალიან მინდა ყელიწადზე ლეგენდა მოგითხროთ, თუმცა არავისგან არაფერი მსმენია... ამიტომ ასვლის დროს მეგობრებმა  თავადვე გამოვიგონეთ:  თითქოს ყელიწადი სავსეა ოკეანის თევზებით, რომლებსაც მთაში ცხოვრება სურდათ, ამიტომ კეთილმა ზღვის ღმერთებმა  და დალებმა მთებში ამდენი ტბა გააჩინეს, ყველა თევზი რომელსაც მთაში ცხოვრება სურდა აქ გადმოსახლდა... ამიტ ...

  ხმალა.ისეთი სახელი აქვს აღწერას აღარ საჭიროებს თითქოს. გაგონებისთანავე გიქმნის ადამიანს  წარმოდგენას დაახლოებით სად მიდიხარ...ხმალა მთაა, თიანეთისა და დუშეთის რეგიონში. გააჩნია საიდან ახედავთ  2160 მეტრის სიმაღლის მისი "წაწვეტებული" წვერის გამო ეს სახელი უხდება. ყაზბეგისკენ მიმავლებს არაგვს იქიდან  გვეპრანჭებოდა წლების მანძილზე. შემდეგ მეგობრები, აისიდან ხალხი,  ავიდნენ და გვითხრეს რომ ერთი-დიდი რამე სიამოვნებააო...მეტი რა გვინდოდა.  მარშუტი დაახლოები 20-23 კილომეტრს შეადგენს. სიმაღლეს კი 800 მეტრიდან კრეფ, თუმცა სანამ ალპურ ზონას მიაღწევ სიმაღლეს ფაქტიურად სამანქანო გზით კრეფ.  მოკლედ:  გავწერეთ ჩვენთვის  და წავედით აღსაწერად თქვენთვის .იმედები ნამდვილად არ გაუცრუებია.ხმალაზე შემოდგომის მიწურულს ვიყავით. აი ზუსტად იმ პერიოდში ზღმარტლი და კუნელზე სანადირო სეზონი რომ გვაქვს ხოლმე გამოცხადებული. დუშეთი მდიდარია ამ ხილით მაგრამ ეს ადგილი ნამდვილი საბადო იყო.გვახსოვს ვიცინოდით რომ საბანაკე ადგილამდე შებინდებისას ძლივს მივაღწიეთ და ერთადერ ...

 ბოლო ხანებში დროის უკმარისობის გამო, უმეტესად ისეთ ადგილებს შევეჩვიეთ სადაც ერთ დღიან გასვლებს შევძლებთ. ერთ დღიან ლამაზ, მაღალ გასვლებს, როდესაც თავს ტყეში მანქანების ხმაურისგან შორს, სიარულით გავირთობთ. სიმაღლეებიც თუ დაემატება და პანორამული ხედები ხომ მთლად გაგაბედნიერებს ადამიანს.   ალგეთის ეროვნული პარკი სწორედ ის ადგილია, რომელიც მსგავსი გასვლების გაკეთების შესაძლებლობას იძლევა. დილის ცხრიდან გასულები 11 ის ნახევრისკენ უკვე მარშუტზე ვდგავართ ხოლმე. შინაც საღამოს 11 ზე გვიან ჯერ არ დავბრუნებულვართ.   ამ ჯერად, მთა ელი ქარისკენ ავიღეთ გეზი. 2200 მეტრის სიმაღლის ეს ლამაზი, წვეტიანი მთა დიდი ხნის წინ შევამჩნიეთ მთა შიხანიდან, რომელზეც მანგლისის მხრიდან ვიყავით ასულები. მაშინვე ვთქვით რომ ერთხელაც ერთ დღეს მისთვის გამოვყოფდით...   და დადგა ეს დღეც. ისევ მანგლისიდან, მთა შიხანის მხრიდან დავიძარით მთა ელიქარისკენ. რაც უფრო ახლოს მივდიოდით მით უფრო გვშორდებოდა თითქოს. გზად მესაქონლეთა ბინას წავაწყდით წინ რომ ტბის ოაზისი ჰქონდათ გაშენებული ...

Shatili  is a historic highland village in Georgia. Located in the deep Arghuni gorge at approximate 1,400 meters, the village is actually a unique complex of medieval-to-early modern fortresses and fortified dwellings of stone and mortar. The population of Shatili, along with that of most of the Khevsureti, was resettled under the pressure from the Soviet authorities to the plains in the early 1950s.   The village of Shatili squats on the northern slope of the Greater Caucasus mountains in Georgia. Even today the area is considered isolated and remote but in centuries past the villagers could not rely on distant authorities to afford them protection. In early medieval times the villagers hit on a solution which was to shield them from their enemies for hundreds of years. They made their village in to a fortress.   Shatili is usually only accessible between the months of June and the end of September. Its inhabitants, the Khevsurs, endured and becom ...

ხვამლის მთა ცაგერისა და წყალტუბოს მუნიციპალიტეტების ტერიტორიაზე მდებარეობს. მისი სიმაღლე 2002 მეტრია. მთა დაფარულია  შერეული ტყით. ხვამლი თავისი იდუმალებით იზიდავს მნახველს. არქეოლოგიურმა ექსპედიციამ ციხე-გამოქვაბულის კედლებზე დახატული ციურ მნათობთა სქემა აღმოაჩინა: ცხენზე ამხედრებული ძველეგვიპტური ისიდა და ნაყოფიერებისა და წყლის ღმერთები.  როგორც  სპეციალისტები ამბობენ, რომ ეს სქემა 5604 ვარსკვლავის განლაგებას ასახავს. ხვამლის მთასთან დაკავშირებულია ბერძნული მითოლოგიაც. ძველი ბერძნული მითები გვამცნობენ, რომ პრომეთე ღმერთებისთვის ცეცხლის მოპარვისთვის, ზევსის განჩინებით, კავკასიონის მთაზე იყო მიჯაჭვული. მას   გულ-ღვიძლს ყორანი უკორტნიდა. ქრისტემდე III საუკუნეში აპოლონ როდოსელი წერდა, არგონავტებს მდინარე ფაზისის (რიონი) გადაცურვისას მთიდან პრომეთეს გმინვა ესმოდათო. იმ მთის აღწერილობა კი ხვამლისას ემთხვევა. მთაზე მიჯაჭვული   პრომეთეს გასათავისუფლებლად  ჰერაკლე გააგზავნეს. მას ებრძანა, რომ პრომეთეს საპოვნელად მდინარე ფაზისს  აჰყოლოდა, იქ გამოქვაბულიდან გადმომდინარე ჩანჩქერი უნდა გად ...

ამ ზამთარს რკონში ყოფნისას (იხ. წინა პოსტი) მთა ზირთამ მოგვხიბლა. მაშინ დიდი თოვლით იყო დაფარული და სურვილადღა შევითქვით: გაზაფხულზე მისთვის აუცილებლად დავრუნდებოდით. ასვლა ზირთაზე იმაზე მშვენიერი იყო ვიდრე წარმომედგინა.  რკონიდან დავიწყეთ. გადავკვეთეთ ჩემი საყვარელი თამარის ხიდი და კლდეკარისკენ ბილიკს დავადექით. თეძამის გადაკვეთა მოგვიწია რამდენჯერმე.წყალი მუხლს არ აცდენილა, თუმცა მთიდან ჩამოტანილმა სიგრილემ სისხლი გაგვიყინა ძარღვებში. ხმელეთზე ასულს ისეთი განცდა გაქვს, რომ მუხლს ქვემოთ ლავა გადაგასხეს, მაგრამ გამყინავი ლავა. თუმცა მხოლოდ რამდენიმე წუთი და მერე სითბო ისევ გეპარება. სახალისო იყო, მდინარის გადალახვა ყოველთვის გაცოცხლებს და  გახალისებს ^^  თეძამის გადაკვეთის შემდეგ გავიარეთ ადგილები, სადაც ადრე სოფლები იყო. აღარც ნასახლარია და აღარც რამე ნიშანწყალი აქ ადამიანების თანაცხოვრებისა გარდა ერთისა: ხეხილი: ვაშლი, მსხალი, ტყემალი... ყველაფერი გაყვავილებული, ისე როგორც ჩვენს ეზოებში. მაგრამ უსახლოდ, უადამიანოდ. აქაურობა სამოთხეს გავდა, მაგრ ...

დიდი ხნის წინ გვინდოდა ჭაუხების უღელტეხილზე გადასვლა და აბუდელაურის ტბებზე ჩასვლა, თავიდან ზამთარში გვსურდა მარშუტის გავლა თუმცა ძლიერი ყინვების გამო გადავდეთ.  ისე კი ივნისის ბოლოდან სექტემბრამდე ეს მარშრუტი მარტივში შეგვიძლია გავიყვანოთ.  აღსანიშნავია, რომ ივნისის ბოლოს უღელტეხილზე მაინც გვხვდება თოვლი. თუმცა სიცივით იმდენად აღარ ცივა. თხელ საძილეშიც კი გატეხავ ადამიანი ღამეს. უღელტეხილის სიმაღლე 3338 მეტრს წარმოადგენს. თუმცა სიმაღლეს იმდენად შეპარვით წევ, რომ დიდად არ გაირჯები. მთავარია სწორი დაგეგმარება. ჩვენ კი გაცილებით მოგებულები დავრჩით გადაწყვეტილებით, სვლა დაგვეწყო ჯუთადან. ჯუთამდე დიდი შანსია, რომ ვინმე აგიყოლოს ადამიანი, და სამანქანო გზის ფეხით გავლა არ მოგიწევს, ჯუთადან გზას ჭაუხების ძირამდე აგრძელებ. თქვენი არ ვიცი მეგობრები, მაგრამ მე სულ მინდა ამ ადგილას კარავი დავცე, წამოვგორდე და არაფრისკეთებაში ხედებით დავტკბე.  იმ დღესაც ასე იყო, წამოვგორდი ქიშმიშის კვნეტას მოვყევი და ბლომად დრო გავუშვი, ცოტა დრო არ იყო გასული და დავაკვირდი, რომ ჩვენსავე ...

ეს ერთ-ერთი გამორჩეული გასვლა ს.ო "აისმა" დაგეგმა. აისი  მრავალპროფილიანი აპოლიტიკური ორგანიზაციაა, რომლის შესახებ ინფორმაცია შეგიძლიათ მოიპოვოთ კომენტარებში არსებულ ბმულზე. მე კი, ჩემი მხრივ, ვიტყვი, რომ აისი არის ორგანიზაცია, რომლის მსგავსიც ძალიან ბევრი სჭირდება საქართველოს. მთა ყოველთვის მიყვარდა, მაგრამ თამამად შემიძლია ვთქვა, რომ წლების წინ სწორედ აისში ვისწავლე " სიარული" ცხოვრებაში მეორედ, ამჯერად მთაში.... სწორედ აისის, და იქ არსებული გარემოსა თუ ხალხის დამსახურებაა, რომ დღეს ასეთ იღბლიან ადამიანად ვთვლი თავს. მოკლედ თემას დიდად არ გავცდები და ისევ აისის დახმარებით ჩემს ამ გასვლაზე ვეცდები მოგიყვეთ და ამ გზით გიბიძგოთ:  გაიცნოთ ატენის ხეობა, თუ ჯერ კიდევ არ იცნობთ მას... ატენის ხეობაში მთა გვირგვინა (როგორც მას ადგილობრივები უწოდებენ) , ჩემი აზრით, ყველაზე მშვენიერი მთაა. 2230 მეტრის სიმაღლის. წვერზე კლოდოვანი გადმოსახედით. გასვლა ატენის ხეობის ერთ-ერთი ბოლო სოფლიდან, ლევიტანადან დავიწყეთ. მოსახლეობა ლევიტანაში დიდი არაა, უმეტეს ...