ზღაპრული გუდამაყარის ხევი

ისე, მგონი ყველას გვინდა ცხელ ზაფხულს გავექცეთ. ზოგი მთაში გავრბივართ და ზოგიც ზღვაზე... გააჩნია, ვის როგორ გვცხელა.. მე ყელიწადზე გავიქეცი და ერთი წამითაც არ მინანია... გინახავთ ოდესმე ადგილები სადაც ჰობიტები ცხოვრობენ? მარსზე ყოფილხართ ოდესმე? 3000 მეტრზე თბილ ტბაში გიბანავიათ? მე ეს ყველაფერი ერთ გასვლაში ვნახე... არ გამმართლებია, გზა ვიცი... მიგასწავლით... ყელიწადის ტბა მცხეთა-მთიანეთში მდებარეობს. თავზე შერხოტას ვულკანური მთა წამოდგომია. ზოგადად ამ მასივში უამრავი ტბაა,  ათეულობით, თუმცა სამწუხაროდ უმეტესი მათგანი ოკუპირებულია ამჟამად... ტბები ზღვის დონიდან დაახლოები 3000 მეტრზე მდებარეობს.  ძალიან მინდა ყელიწადზე ლეგენდა მოგითხროთ, თუმცა არავისგან არაფერი მსმენია... ამიტომ ასვლის დროს მეგობრებმა  თავადვე გამოვიგონეთ:  თითქოს ყელიწადი სავსეა ოკეანის თევზებით, რომლებსაც მთაში ცხოვრება სურდათ, ამიტომ კეთილმა ზღვის ღმერთებმა  და დალებმა მთებში ამდენი ტბა გააჩინეს, ყველა თევზი რომელსაც მთაში ცხოვრება სურდა აქ გადმოსახლდა... ამიტ ...

თუშეთი საქართველოს გამორჩეულად საინტერესო კუთხეა. იგი საქართველოს ჩრდილო-აღმოსავლეთ ნაწილში, აღმოსავლეთ კავკასიონზე, ზღვის დონიდან 1650-4493 მეტრ სიმაღლეზე მდებარეობს. თუშეთის სოფლები ზღვის დონიდან 1900-დან 2400 მეტრ სიმაღლეზეა განთავსებული. ადმინისტრაციული ცენტრი ომალოა. თუშეთში მოხვედრა საქართველოში ყველაზე მაღალი, აბანოს უღელტეხილის გავლითაა შესაძლებელი და ის ზღვის დონიდან 2900 მეტრზე მდებარეობს. მიუხედავად იმისა, რომ თუშეთისკენ მიმავალი გზა საკმაოდ რთულია და გადაადგილება მხოლოდ მაღალი გამავლობის მქონე ტრანსპორტითაა შესაძლებელი, სამაგიეროდ სტუმრებს თვალწინ ულამაზესი ხედები ეშლება. თუშეთი გამორჩეულია ულამაზესი ალპური მდელოებითა და საუცხოოდ შემონახული ფიჭვნარი ტყეებით, ტებულოს (ზღვის დონიდან 4492 მ.), დიკლოს (ზღვის დონიდან 4285 მ.) და ბორბალოს (ზღვის დონიდან 3294 მ.) დიდებული მწვერვალებით. თუშეთში ჯერ კიდევ შენარჩუნებულია კულტურული მემკვიდრეობის უნიკალური ძეგლები, უძველესი ნასოფლარები, ხალხური ხელსაქმის ნიმუშები, ყოფითი კულტურის ნივთები. აქ გარემომცველ ისტორიულ-კუ ...

Lagodekhi Protected Areas - one of the world’s best-preserved, primitive area with diversity of natural landscapes – is located in Lagodekhi, in the extreme north-eastern part of the southern slopes of the Caucasus and extends at an altitude of 590-3500 m.       Lagodekhi Protected Areas includes Lagodekhi Nature Reserve (19749 ha) and Managed Reserve (4702 ha). The latter creates optimal conditions for understanding of nature through infrastructure development related to education and recreation works. At present there are five breathtaking, safe and informative tourist trails in managed reserve of Lagodekhi Protected Areas, namely: Grouse waterfall, Ninoskhevi waterfall, Machi castle, Black Rock Lake and knowledge of nature trail.   Central entrance of Lagodekhi Protected Areas is integrated into administrative and visitors complexes. Exposition and exhibition halls are arranged in administrative building, where visitors have opportun ...

    მთა სალაღო, იგივე ლაღის მთა. 2500 მეტრის სიმაღლის ეს მთა ყველას გვაქვს შემჩნეული ვინც ერთხელ მაინც ვყოფილვართ ანანურში ან ყაზგბეგისკენ მიმავალ გზაზე... შემოდგომისას სულ ვამჩნევდი დათოვლილ მთებს ჟინვალის თავზე მაგრამ მხოლოდ ბოლო წელია დავინტერესდი რა სიმაღლისანი იყვნენ, რა სახელისანი ანდაც საიდან ქონდათ ასასვლელი... ასვლა ბევრი მხრიდან შეიძლება, თუმცა ჩვენი დოლის ხევი ავარჩიეთ. სოფელ დოლისქედისკენ გადავუხვიეთ და ასე, სოფელ ვაშლობიდან უკვე დავიწყეთ მის ერთ-ერთ ფერზე ასვლა...   აქავრობას უკვე კარგად ვცნობდით, რამდენიმე კვირის წინ, მის გვერდით მდებარე მთაზე, მთა "მაღალზე ვიყავით" ასულები.    ფერდი, რომლითაც ასვლა გვსურდა სწორედ მთა მაღალიდან ავარჩიეთ. ეს იყო გრძელი, მუდმივ სიმაღლის მკრეფელი ფერდი, რომელიც სოფელ ვაშლობისთავზე იწყებოდა და სალაღოს მთის წვერზე სრულდებოდა... ერთდღიან გასვლად მოვაწყეთ, პატარა ჩანთები გვქონდა ჩირებით და შოკოლადით გატენილი. ის საკვები რაც ენერგიისთვის გჭირდება და წყალი. მსუბუქად ვმოძრაობდით... შესაბამისად ს ...

ამ ზამთარს რკონში ყოფნისას (იხ. წინა პოსტი) მთა ზირთამ მოგვხიბლა. მაშინ დიდი თოვლით იყო დაფარული და სურვილადღა შევითქვით: გაზაფხულზე მისთვის აუცილებლად დავრუნდებოდით. ასვლა ზირთაზე იმაზე მშვენიერი იყო ვიდრე წარმომედგინა.  რკონიდან დავიწყეთ. გადავკვეთეთ ჩემი საყვარელი თამარის ხიდი და კლდეკარისკენ ბილიკს დავადექით. თეძამის გადაკვეთა მოგვიწია რამდენჯერმე.წყალი მუხლს არ აცდენილა, თუმცა მთიდან ჩამოტანილმა სიგრილემ სისხლი გაგვიყინა ძარღვებში. ხმელეთზე ასულს ისეთი განცდა გაქვს, რომ მუხლს ქვემოთ ლავა გადაგასხეს, მაგრამ გამყინავი ლავა. თუმცა მხოლოდ რამდენიმე წუთი და მერე სითბო ისევ გეპარება. სახალისო იყო, მდინარის გადალახვა ყოველთვის გაცოცხლებს და  გახალისებს ^^  თეძამის გადაკვეთის შემდეგ გავიარეთ ადგილები, სადაც ადრე სოფლები იყო. აღარც ნასახლარია და აღარც რამე ნიშანწყალი აქ ადამიანების თანაცხოვრებისა გარდა ერთისა: ხეხილი: ვაშლი, მსხალი, ტყემალი... ყველაფერი გაყვავილებული, ისე როგორც ჩვენს ეზოებში. მაგრამ უსახლოდ, უადამიანოდ. აქაურობა სამოთხეს გავდა, მაგრ ...

 ბოლო ხანებში დროის უკმარისობის გამო, უმეტესად ისეთ ადგილებს შევეჩვიეთ სადაც ერთ დღიან გასვლებს შევძლებთ. ერთ დღიან ლამაზ, მაღალ გასვლებს, როდესაც თავს ტყეში მანქანების ხმაურისგან შორს, სიარულით გავირთობთ. სიმაღლეებიც თუ დაემატება და პანორამული ხედები ხომ მთლად გაგაბედნიერებს ადამიანს.   ალგეთის ეროვნული პარკი სწორედ ის ადგილია, რომელიც მსგავსი გასვლების გაკეთების შესაძლებლობას იძლევა. დილის ცხრიდან გასულები 11 ის ნახევრისკენ უკვე მარშუტზე ვდგავართ ხოლმე. შინაც საღამოს 11 ზე გვიან ჯერ არ დავბრუნებულვართ.   ამ ჯერად, მთა ელი ქარისკენ ავიღეთ გეზი. 2200 მეტრის სიმაღლის ეს ლამაზი, წვეტიანი მთა დიდი ხნის წინ შევამჩნიეთ მთა შიხანიდან, რომელზეც მანგლისის მხრიდან ვიყავით ასულები. მაშინვე ვთქვით რომ ერთხელაც ერთ დღეს მისთვის გამოვყოფდით...   და დადგა ეს დღეც. ისევ მანგლისიდან, მთა შიხანის მხრიდან დავიძარით მთა ელიქარისკენ. რაც უფრო ახლოს მივდიოდით მით უფრო გვშორდებოდა თითქოს. გზად მესაქონლეთა ბინას წავაწყდით წინ რომ ტბის ოაზისი ჰქონდათ გაშენებული ...

  ხმალა.ისეთი სახელი აქვს აღწერას აღარ საჭიროებს თითქოს. გაგონებისთანავე გიქმნის ადამიანს  წარმოდგენას დაახლოებით სად მიდიხარ...ხმალა მთაა, თიანეთისა და დუშეთის რეგიონში. გააჩნია საიდან ახედავთ  2160 მეტრის სიმაღლის მისი "წაწვეტებული" წვერის გამო ეს სახელი უხდება. ყაზბეგისკენ მიმავლებს არაგვს იქიდან  გვეპრანჭებოდა წლების მანძილზე. შემდეგ მეგობრები, აისიდან ხალხი,  ავიდნენ და გვითხრეს რომ ერთი-დიდი რამე სიამოვნებააო...მეტი რა გვინდოდა.  მარშუტი დაახლოები 20-23 კილომეტრს შეადგენს. სიმაღლეს კი 800 მეტრიდან კრეფ, თუმცა სანამ ალპურ ზონას მიაღწევ სიმაღლეს ფაქტიურად სამანქანო გზით კრეფ.  მოკლედ:  გავწერეთ ჩვენთვის  და წავედით აღსაწერად თქვენთვის .იმედები ნამდვილად არ გაუცრუებია.ხმალაზე შემოდგომის მიწურულს ვიყავით. აი ზუსტად იმ პერიოდში ზღმარტლი და კუნელზე სანადირო სეზონი რომ გვაქვს ხოლმე გამოცხადებული. დუშეთი მდიდარია ამ ხილით მაგრამ ეს ადგილი ნამდვილი საბადო იყო.გვახსოვს ვიცინოდით რომ საბანაკე ადგილამდე შებინდებისას ძლივს მივაღწიეთ და ერთადერ ...

წლის ყველა სეზონი გამორჩეულად მიყვარს. თითქოს თითოეული მათგანი სუპერგმირია განსაკუთრებული შესაძლებლობებითა და ისტორიით. თითოეული მათგანი რაღაც ახალს გაჩვენებს. უფროსწორად, რაღაც ახლის დანახვის შესაძლებლობას გაძლევს.  გაზაფხული ჩემთვის  თოვლიანი მთის, სურნელოვანი მინდვრებისა და მზის სეზონია. სეზონი, როდესაც ერთდროულად შეიძლება გადააწყდე ყვავილებს მინდორში, სოკოს ტყეში და თოვლს მთაში.  თითქოს დროში შეგიძლია მოგზაურობა. სწორედ ამიტომ გაზაფხულია ის პერიოდი, როდესაც ყველაზე მეტ დროს ვატარებ ალბათ ტყესა და „პატარა“ სიმაღლის მთებში.  ბორჯომ-ხარაგაული კი ჩემი ფავორიტი განსაკუთრებით  წლის ამ პერიოდშია. მთა გვირგვინაც ბორჯომ-ხარაგაულის ერთი „შუა“ სიმაღლის მთაა. კერძოდ 2252 მეტრის. გვირგვინას კალთებზე მუქწიწვოვანი ტყეებია, მწვერვალზე  კი ალპური  მდელოები. უშუალოდ  გასვლა, რომელზეც უნდა მოგიყვეთ  გაზაფხულის ერთ დღეს გაჩუქებთ, რომელიც მუდმივ დროის კონტროლზე გადართულ  გონებას განტვირთავს  სხეულს კი საუკეთ ...

სულ მეწუწუნებიან მეგობრები დრო არაა, რანაირად ვიაროთ მთაშიო...ხოდა აგერ ამ სეზონისთვის ზედგამოჭრილ ერდღიან გასვლაზე დავიწყე ტლიკინი.  ეგეც არ იყოს და :   - ჰა, აბა, მაღალ მთებზე სიარული გინდათ? - მაშინ გარდაუვლად, „ მთა მაღალი“ - დან უნდა დაიწყოთ...     ეს სახელის გამო რომ ვიხუმროთ, ისე კი  მთა სახელად „ მაღალი“ ,  2420 მეტრის სიმაღლის,  დუშეთის რაიონში მდებარეობს...   გუდაურისკენ მიმავალ გზიდანვე ჩანს.  მის გვერდითაა ხმალაც (2141), ლაღის მთაც (2602), გომეწარიც (2100)...ყოველთვის, როდესაც ამ გზაზე ჩავივლიდით ამ მთებს ვუყურებდით და ნერწყვებს ვყლაპავდით.     მისადგომად იოლი მთაა, მაგრამ რამდენიმე რჩევას  მაინც მოგცემთ. ანანურს გაცდებით თუ არა, ასე 15 კილომეტრში არის სოფელი ჭართალი. ჭართალთან ხიდია, რომელიც არაგვს იქით გადაგიყვანთ სოფელ დოლასქედისკენ...     დოლისქედიდან სოფელ ვაშლობამდე მიდის გზა. ძალიან პატარა და ლამაზი სოფლებია. ...

Shatili  is a historic highland village in Georgia. Located in the deep Arghuni gorge at approximate 1,400 meters, the village is actually a unique complex of medieval-to-early modern fortresses and fortified dwellings of stone and mortar. The population of Shatili, along with that of most of the Khevsureti, was resettled under the pressure from the Soviet authorities to the plains in the early 1950s.   The village of Shatili squats on the northern slope of the Greater Caucasus mountains in Georgia. Even today the area is considered isolated and remote but in centuries past the villagers could not rely on distant authorities to afford them protection. In early medieval times the villagers hit on a solution which was to shield them from their enemies for hundreds of years. They made their village in to a fortress.   Shatili is usually only accessible between the months of June and the end of September. Its inhabitants, the Khevsurs, endured and becom ...